PO TORZE, PO TORZE, PO TORZE, PRZEZ MOST

Czwartek, 11 maja 2023 | Komentarze: 0

W listopadzie ubiegłego roku, przecinając tory w Więckowach podczas wycieczki "Na Dach Kociewia", zapowiedziałem, że wybiorę się na wycieczkę śladem nieczynnej linii kolejowej relacji Pszczółki - Kościerzyna. A ja, gdy coś obiecam, to zrobię. Nie trzeba mi co pół roku przypominać. No i w maju tego roku wybrałem się na ten szlak. A niżej możesz zobaczyć ponad godzinny film, w którym próbuje przybliżyć historię linii nr 233 oraz pokazać to, co jeszcze na niej ocalało. Będę zaszczycony, jeśli znajdziesz 83 i pół minuty na obejrzenie i ewentualnie jeszcze chwilę na skomentowanie tego projektu. Zapraszam.

Do wkrótce.

WUJEK PAWEŁEK, LOKOMOTYWA I PAN RYSIO

Piątek, 5 lutego 2021 | Komentarze: 0

Była taka wycieczka. Miała swój czas - październik ubiegłego roku. Miała też swoje miejsce - Prusy Górne - historyczna kraina na pograniczu trzech dawnych pruskich krain plemiennych: Pomezanii, Pogezanii i Sasinii. Wycieczka mniej pruska i bardziej kolejowa niż zakładałem. Dwóch chłopa, pięć dni w terenie, trochę gadania o historii, dużo gadania o niczym.

W ostatniej scenie mówię o tym, że montaż filmu może trochę potrwać. Potrwał!

Koniec opisu. Zapraszam na kilka zdjęć oraz dzieło filmowe w pięciu aktach.

Migawka z wędrówki.

Mapa wykluje się wkrótce. Tymczasem jeszcze kilka migawek.

Tomaryny.

Biwak nad Kanałem Duckim.

W drodze.

Nad Bartężkiem.

...WIĘCEJ OBRAZÓW I, O DZIWO, MNIEJ SŁÓW ZNAJDZIESZ TRADYCYJNIE NA KOLE, A WIĘCEJ FILMÓW W ZAKŁADCE FILM .

ZAPRASZAM.

Do wkrótce.

2019: ODYSEJA PRUSKA - POMEZANIA [3/3]

Piątek, 4 października 2019 | Komentarze: 0

BITWA NAD SIRGUNE

Trzeci dzień podróży przez Pomezanię - dawną pruską krainę plemienną, spustoszoną pod przykrywką krzewienia wiary przez najeźdźców z południa. Przejazd z ziemi chełmińskiej na północ, śladem polsko-pomorsko-krzyżackich hord, które w pierwszej połowie XIII wieku rozpoczęły inwazję... to znaczy akcję chrystianizacyjną w Prusach.

Migawka z wędrówki.

Dziś gwóźdź programu całej wycieczki - miejsce jednej z największych bitew krzyżacko - pruskich. Bitwy z jednej strony o podbój, z drugiej o niepodległość Pomezanii. Bitwy nad rzeką, przez dotychczasowych panów tych ziem, nazywaną Sirgune.

W Obrzynowie.

Na linii kolejowej Prabuty - Stary Dzierzgoń.

Lodówka w Cieszymowie.

Grodzisko nad Dzierzgonią.

Relikt zamku w Dzierzgoniu.

...WIĘCEJ SŁÓW I OBRAZÓW ZNAJDZIESZ TRADYCYJNIE NA KOLE.

ZAPRASZAM.

Do wkrótce.

2019: ODYSEJA PRUSKA - SASINIA [D3]

Niedziela, 7 kwietnia 2019 | Komentarze: 0

ZASKAKUJĄCE ZWROTY AKCJI

Migawka z wędrówki.

Dzień trzeci mojej wycieczki zaskakuje mnie najpierw budzeniem, którego nie zamawiałem, a następnie nieoczekiwaną zmianą planów. Miałem jechać na wschód i południe, a pojadę na zachód. Ale najpierw pokręcę się po okolicy i, mimo wszystko, będzie pięknie. A grodzisk dziś będzie dostatek.

Poranek nad jeziorem Dąbrowa Mała.

Stare Miasto - Długi Gród.

Dąbrówno - krzyżacki gródek strażniczy.

Lesiak - grodzisko.

Łążyn - kolacja.

...WIĘCEJ SŁÓW I OBRAZÓW ZNAJDZIESZ TRADYCYJNIE NA KOLE.

ZAPRASZAM.

Do wkrótce.

2019: ODYSEJA PRUSKA - SASINIA [D1]

Piątek, 5 kwietnia 2019 | Komentarze: 2

NA ZAJĘCZEJ ZIEMI

Migawka z wędrówki.

Pierwszy dzień podróży to dojazd pociągiem z Gdańska do Iławy i przejazd stamtąd nad Drwęcę, za którą rozpościera się dawna Ziemia Sasinów. Dziś odwiedzam relikt jednego z ciekawszych i chyba najpotężniejszych grodów sasińskich oraz kilka innych ciekawych miejsc.

Iława.

Rożental.

Glaznoty.

Sassenpile.

Góra Dylewska.

...WIĘCEJ SŁÓW I OBRAZÓW ZNAJDZIESZ TRADYCYJNIE NA KOLE.

ZAPRASZAM.

Do wkrótce.

DOKĄD OCZY PONIOSĄ

Niedziela, 1 października 2017 | Komentarze: 0

Wycieczka bez planu, bez mapy i pozornie bez celu. Pomysł chwili. Niejako w zastępstwie za coś większego.

Cztery razy „P”:

• pragnienie drogi,
• pogoń za żurawiami,
• poszukiwanie kolorów,
• penetracja starych cmentarzyków.

Migawka z wędrówki.

Trzepowo

Jezioro Łąkie

Grabówko

Będomin

Kula-Młyn

Na starotorzu Kościerzyna - Gołubie

Sikorzyno

Gołubie

Czapielski Młyn

Złota Góra

...WIĘCEJ SŁÓW I OBRAZÓW ZNAJDZIESZ TRADYCYJNIE NA KOLE.

ZAPRASZAM.

Do wkrótce.

OSTATNI POCIĄG DO PRAKWIC

Środa, 31 sierpnia 2016 | Komentarze: 10

W niejednej już relacji wspominałem o Myślicach i Prakwicach. Najczęściej w kontekście kolei oraz Kajzera Wilusia i jego wizyt w Prusach Wschodnich. Wreszcie jadę obejrzeć te miejsca osobiście. Towarzystwo mi się wykruszyło. Może to i lepiej, wycieczka z założenia eksploracyjna, a sam na więcej mogę sobie pozwolić [pójdę tam, gdzie nikogo nie ośmieliłbym się za sobą ciągnąć].

Migawka z wędrówki.

Do Małdyt jadę pociągiem 0605 z Gdańska. Towarzyszy mi ostre koło i jego właściciel. Widok roweru tego typu wprawia „klasycznego” rowerowego turystę [czyt. mnie] w zakłopotanie. Brak przerzutek, brak hamulców, dwie zębatki [jedna z tyłu, druga z przodu] połączone łańcuchem na sztywno. Do pełnego minimalizmu należałoby jeszcze zdjąć tylny błotnik i lampkę.

Ostre koło.

Chętnie bym spróbował jazdy na czymś takim. Jednak na krótkim dystansie, powoli i po zwiększeniu kwoty ubezpieczenia na życie :-). Jakby tak chociaż zobaczyć, jak gościu na ostrym rusza. Bardziej jednak interesuje mnie zatrzymywanie się. Chęć dojechania do Małdyt jest na tyle silna, że nie decyduję się na wysiadkę w Tczewie. Przesiadam się w Elblągu i dalej jadę sam wykorzystując ten czas na przegląd przygotowanych już jakiś czas temu materiałów.

Materiały.

Wysiadam w Małdytach. Słońce już wysoko. Pogoda świetna. Zaczynam jednak w bluzie, bo chłodno. Czuć, że lato ma się ku końcowi. Przypomina mi się wędrówka z Piotrem ze stycznia 2014 roku. Było chłodniej, ale nie mroźno. Wtedy startowaliśmy wzdłuż toru na Myślice, pokonując po drodze most nad przesmykiem jeziora Sambród. Rzucam krótkie spojrzenie w kierunku, w którym szesnaście lat temu odjechał ostatni pociąg do Prakwic [a w zasadzie aż do Elbląga]. Dziś nie ruszam od razu na „tor”, choć spotkam się z nim kilka razy. Zaczynam od odwiedzenia pewnego nietypowego kościoła. Ruszam w kierunku odległej o cztery kilometry wsi Sambród.

Sambród. Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Kościół o ciekawej barokowej bryle przykrytej mansardowym dachem powstał w latach 1739-1741 ze skrzydła pałacu, a ufundował go Friedrich Ludwig zu Dohna. Główna część pałacu została rozebrana i nie ma po niej śladu, a drugie zachowane skrzydło pełni dziś funkcję mieszkalną.

Pocztówka z Sambrodu [Samrodt]. Źródło: Archiwum Zdjęć - Prusy Wschodnie

Sambród. Kościół. Drugie, zachodnie skrzydło pałacu jest wśród drzew po prawej.

Sambród. Zachodnie skrzydło.

Sambród. Zabudowania gospodarcze.

Za Sambrodem przecinam S7 i przez Marzewo [interesujące ceglane budynki gospodarcze] i Rybaki [zabytkowy most nad Kanałem Elbląskim] jadę do Gumnisk Wielkich. Przejeżdżam przez tę małą wieś i docieram do wiaduktu nad nieczynną linią kolejową nr 222 relacji Małdyty - Myślice.

Gumniska Wielkie. Widok z wiaduktu w stronę S7.

Rzut oka na dół przekonuje mnie, że warto zejść po stromiźnie i kontynuować jazdę „po torze”.

Wiadukt w Gumniskach Wielkich i początek pierwszego odcinka specjalnego.

Tym sposobem docieram do Gumnisk Małych [po lewej stronie toru] i Budwit [po prawej], gdzie po dwóch i pół roku odwiedzam pawilon wizytowy Wilhelma II.

Budwity. Pawilon Wilhelma II.

Od czasu, gdy byłem tu poprzednio wymieniono dach i zdobiące go deski szczytowe, wyremontowano wieżyczkę [poza hełmem], wyburzono szpecący go komin, a także ogrodzono teren płotem. Wrócę za kolejne dwa i pół roku. Dziś jednak zamierzam odnaleźć miejsce, w którym pawilon ów stał pierwotnie. Przypominam, że pawilon został między 1918, a 1920 rokiem przeniesiony tu z Prakwic. Jeszcze o tym dziś wspomnę.

Dalej jadę przez Budwity [w kępie drzew mało dziś ciekawy pałac], Budyty [przypomina mi się przeprawa Drogą, Której Nie Ma do Wsi, Której Nie Ma]...

Budyty. Nie-droga do Niedźwiady.

...Kadzie...

Kadzie. „Jeszcze tylko te dwa drzewka i mam fajrant.”

...do wsi Połowite, gdzie ponownie przecinam „moją” linię kolejową. Zachowany budynek dworca pełni funkcję mieszkalną.

Połowite. Dworzec.

Podjeżdżam wzdłuż linii kolejowej do widzianego już z drogi Kadzie - Połowite wiaduktu, po czym oddalam się od toru.

Połowite. Na wiadukcie.

Pętlą przez Koszajny i Kornele wracam na tor. Przy wiadukcie w Kornelach decyduję o ponownym przejeździe torowiskiem [odcinek Kornele - Myślice].

Kornele - Myślice. Na drugim odcinku specjalnym.

Czekają mnie na tym odcinku dwie niespodzianki. Po pierwsze, czego w zasadzie mogłem się spodziewać, droga na torowisku przeistacza się w ścieżkę, która kawałek dalej znika. W efekcie ostatnie pół kilometra jest walką z krzadylem. Trochę jadąc, trochę prowadząc docieram do drugiej niespodzianki. Nie doczytałem wcześniej z mapy, że na tym odcinku tor do Myślic pokonuje mostem rzekę Dzierzgoń. Oczywiście toru, jako takiego, nie ma. Mostu w dużym procencie również.

Kornele - Myślice. Wchodzę na most na Dzierzgoniu.

Kornele - Myślice. Na moście. W dole Dzierzgoń.

Przeprawa nie byłaby skomplikowana, gdyby nie porastające most drzewa i konieczność przeplecenia przez nie roweru. Trwa to dobry kwadrans i wykańcza mnie bardziej, niż cokolwiek dziś. Jedyne, na co mnie stać po przeprawie, to uśmiech a'la Mona Lisa. Jaki most, taka Mona Lisa.

Po przeprawie.

Chwilę wytchnienia spędzam na fotografowaniu motyli.

Rusałka Admirał.

Po kolejnej chwili przedzierania się przez chaszcze docieram do jezdni Latkowo - Myślice. To jedna z tych chwil, kiedy...

...kocham asfalt...

...i czyszczę napęd z zielska.

W Myślicach oglądam gotycki kościół pw. Najświętszej Marii Panny.

Myślice. Kościół.

Następnie podjeżdżam na stalowy wiadukt nad torem z Myślic na zachód [zaraz za wiaduktem tor rozgałęział się, w lewo na Prabuty i w prawo na Malbork]. Obie linie wykorzystam jeszcze dziś do swoich niecnych celów.

Myślice. Na wiadukcie.

Zanim jednak ruszę dalej [starotorzem oczywiście] cofam się do myślickiego dworca. To bardzo ważny na przełomie XIX i XX wieku węzeł kolejowy. Tu zbiegało się pięć linii kolejowych. Z Elbląga przez Markusy [1, 2], z Malborka przez Dzierzgoń [1], ze Szlachty przez Smętowo, Kwidzyn i Prabuty [1, 2, 3, 4], z Morąga przez Małdyty [1, 2] oraz z Miłomłyna przez Zalewo. Odnośniki kierują do relacji z wędrówek, podczas których odwiedziłem daną linie. Jak widać, jeszcze jedną muszę odwiedzić.

Myślice. Dworzec. Widok z wchłoniętego przez naturę toru.

Myślice. Szaber na peronie.

Myślice. Dworzec. Widok z ulicy.

Wracam do wiaduktu, z tym, że teraz będę przejeżdżał pod nim.

Myślice. Wiadukt.

Za wiaduktem, jak już wspomniałem, tor rozgałęział się na Dzierzgoń i dalej Malbork oraz na Prabuty i dalej przez Wisłę aż do serca Borów Tucholskich. Wprawdzie do Prakwic powinienem obrać kierunek Dzierzgoń, ale decyduję się na kierunek Prabuty. Mam w tym konkretny cel, jakim jest odnalezienie wczesnośredniowiecznego grodziska Pronie. Posiłkuję się taką oto mapką.

Okolice Grodziska Pronie.

Droga po starotorzu jest wygodna i niezarośnięta. Tuż za łukiem torowiska zostawiam rower w krzakach [niech się na coś przydadzą] i pieszo ruszam na poszukiwanie grodziska. Najpierw schodzę w dolinkę małego strumienia, potem wspinam się na wzgórze. Dobrze, że rower odpoczywa w krzakach, bo z nim tutaj wyzionąłbym ducha.

Wspinaczka.

Po kilkunastu minutach odnajduję takie oto podejrzane miejsce.

Czy to tu?

Nie. To nie tu. Dochodzę do takiego wniosku na podstawie kształtu widocznego na zdjęciu wypiętrzenia i porównania go z wydrukowaną mapą. W pierwszej chwili cofam się w kierunku ukrytego roweru, ale nie chcąc powiększać Listy Rzeczy Nieodkrytych, daję sobie drugą szansę. Dopatrzywszy się na mapie linii energetycznej i starego wiaduktu, dochodzę do wniosku, że szukałem za bardzo na północ. Wspinam się na wzgórze, gdzie najpierw zostaję wynagrodzony widokiem na myślicki kościół...

Panorama z wieżą kościoła w Myślicach.

...po czym odbijam na południe, gdzie już po chwili spaceruję po pochyłym majdanie grodziska Pronie.

Grodzisko Pronie. Fosa południowa. Po lewej majdan. Po prawej wał.

Grodzisko Pronie. Widok od północy. Na pierwszym planie wał, za nim fosa, dalej wypiętrzony majdan.

Wracam na torowisko i mijam dwa kolejne „ślepe” wiadukty.

Wiadukt I. Ten widoczny na mapie.

Widok z wiaduktu II na starotorze i grodzisko [ciemne drzewa po lewej].

Trzecim wiaduktem, zagłębioną w wykopie linie kolejową, pokonuje szosa z Proni do Lubochowa. W Lubochowie oglądam gotycki kościół pw. św. Antoniego z ciekawie wkomponowanymi w ceglany mur kamieniami polnymi.

Lubochowo. Kościół.

Lubochowo. Kościół.

... i próbuję zasięgnąć języka o drogę na Pudłowiec. Owszem mam mapę, ale papier mówi, że droga jest, a na mapie google nie jest tak różowo. Niespecjalnie chcę wpakować się w teren nie do przejścia. Więc pytam grzecznie: Jak dojechać stąd do Pudłowca?

Pierwsza odpowiedź: Pojedzie pan na koniec wsi i w domu po lewej zapyta o pana B. To bardzo miły i uczynny człowiek. On pana pokieruje dalej. Nie znalazłem miłego i niewątpliwie sympatycznego pana B. Pytam człowieka pracującego w sadzie: Jak dojechać stąd do Pudłowca?

Druga odpowiedź: Nie wiem. Może tu, a może tamtędy, nie wiem. Dla niego chyba świat kończy się na sadzie. Doganiam człowieka na rowerze. Kto, jak kto, ale rowerzysta, rowerzyście chyba pomoże. Pytam: Jak dojechać stąd do Pudłowca?

Trzecia odpowiedź: Do Pudłowca?! A do kogo? Do kogo! On mnie pyta do kogo? Do nikogo. Samą wieś chcę odwiedzić. Duże oczy. Ale wreszcie odpowiada: Tędy, cały czas prosto, przez tory, dalej prosto i będzie Pudłowiec.. Wiem doskonale, że torów to tam nie ma, chyba że we wspomnieniach. Jednak, mając dość precyzyjne potwierdzenie, ruszam na północ. Ale tam buraki - dobiega jeszcze mych uszu. Buraki! Takiej nawierzchni jeszcze nie doświadczyłem. Chyba, że chodziło mu o mieszkańców Pudłowca?!

Droga z Lubochowa do Pudłowca jest... załadowana w 50%. Drugą połowę pokonuję rżyskiem, zastanawiając się, czy sterczące łodygi zboża są w stanie przebić moje proszące już o emeryturę opony.

Rower na rżysku. Po prawej wśród drzew nie-droga na Pudłowiec.

Nawet jeśli są w stanie przebić, to los daruje mi atrakcję w postaci zmiany dętki. Szczęśliwie dojeżdżam do Pudłowca, gdzie oglądam to, do czego z takim uporem zmierzałem.

Pudłowiec. Ruiny pałacu wzniesionego w II połowie XIX wieku.

Pudłowiec. Ruiny pałacu.

Pudłowiec. Pałac w okresie świetności.

Pudłowiec. Ruiny pałacu.

Pudłowiec. Ruiny pałacu.

Pudłowiec. Ruiny pałacu.

Szlachta jada w pałacach.

I jeszcze w mrocznej wersji.

Po posiłku ruszam przez Lipiec i Królikowo do Prakwic. Przed Królikowem przecinam linię kolejową Myślice - Dzierzgoń - Malbork., która tuż obok ponownie przecina rzekę Dzierzgoń. Mostem nie będę przechodził bo: a. wystarczy raz dziennie, b. wyjątkowo nie jadę linią kolejową, lecz ją przecinam. Zjeżdżam jednak nad rzekę, by obejrzeć Most, Którym Nie Szedłem.

Królikowo. Most nad Dzierzgoniem.

Gwoli ścisłości dodam, że Królikowa nie ma. Po zabudowaniach pozostały jedynie porośnięte fundamenty. Wieś do wybuchu II Wojny Światowej nazywała się Königssee, po wojnie zaś przemianowano ją na Królikowo [czyli to nie od królików :-)], ale ile czasu jako taka funkcjonowała, nie wiem. Co ważne w Königssee znajdowała się leśniczówka stanowiąca bazę wypadową dla polowań księcia, a później króla prus Wilhelma II, który w latach 1884 - 1910 odwiedzał rezydencję Ryszarda Wilhelma von Dohna w Prakwicach [Prökelwitz]. Z centrum Königssee prowadziła droga do stacji kolejowej Prökelwitz. Odnajduję tę drogę bez większego problemu.

Droga z Königssee do stacji Prökelwitz.

W lesie nieopodal znajduje się jeden z tzw. kamieni Wilhelma [o nich później], ja jednak zamierzam poszukać czegoś innego.

W Prakwicach [Prökelwitz] należących w II połowie XIX wieku do Ryszarda Wilhelma von Dohna, który pełnił funkcję Łowczego Dworu Cesarskiego znajdowała się letnia rezydencja Dohnów. W latach 1884 - 1910 Wilhelm II często przebywał tu na polowaniach. Od roku 1893, kiedy to ukończono budowę linii kolejowej Malbork - Myślice - Małdyty, przyjeżdżał do Prakwic koleją. Prawdopodobnie między 1893, a 1898 rokiem, by go odpowiednio witać, wzniesiono niewielki budynek dworcowy zwany cesarskim pawilonem powitalnym [Kaiser Empfangspavillon]. Był to niewielki budyneczek dworcowy przypominający wyglądem architekturę parkową. Zamiłowanie cesarza do stylu staronorweskiego w architekturze zaowocowało mnogością detali charakterystycznych dla norweskiej sztuki ludowej [smocze głowy, trójzęby, śparogi - ozdobne zwieńczenie krokwi szczytowych lub desek przybitych do szczytu dachu dwuspadowego w kształcie baranich rogów, głów zwierzęcych, toporków wystających poza kalenicę.] Po I Wojnie Światowej [w 1918 lub 1820 roku] budynek został rozebrany i przeniesiony do Budwit [ówcześnie Ebenhöh od nazwiska właściciela okolicznego majątku - Ferdynanda Wilhelma von Eben], gdzie po małej przebudowie służył do 1945 roku jako dworzec na tej samej trasie kolejowej. Jak już wiesz, stoi tam do dziś.

Mam ze sobą zdjęcie odwiedzonego w Budwitach pawilonu wizytowego z czasów, gdy jeszcze stał w Prakwicach. Spróbuję odnaleźć miejsce w którym stał. Wielkiej nadziei nie mam, bo ze wstępnego teoretycznego rozeznania wynika, że w tym miejscu dziś jest pole.

Pawilon wizytowy w Prökelwitz. Źródło:Marienburg.pl

Wjeżdżam w głąb łuku torowiska i na samym łuku przecinam je brnąc w wyższych ode mnie pokrzywach. Teren w ogóle jest gęsto porośnięty chwastami, krzakami i drzewami. Krótko pisząc - KRZADYL. Na mapie google widać, że po obu stronach torowiska i dawnej stacji kolejowej rosną gęste szpalery drzew. Za linią drzew otwiera się widok na skoszone pole i drzewa w oddali. Szukam podobieństw do starego zdjęcia.

Krajobraz za torem.

To jednak jeszcze nie to, czego szukam. Dalej jadę polem, bo ścieżka się skończyła, a starotorzem absolutnie nie da rady. Dojeżdżam do skraju pola, na końcu północnego szpaleru [patrz Google Maps]. Tu odnajduję bardziej prawdopodobne tło ze starego zdjęcia.

Prakwice. Prawdopodobnie tu stał pawilon.

Oczywiście krajobraz nie jest ten sam, ale po pierwsze minęło ponad stulecie, po drugie wtedy fotograf stał wyżej i dalej. Ja dziś nie mam na to szans... no chyba, że posłużę się buldożerem. Wspomniałem, że jestem na skraju pola. To prawda...

W Prakwicach na polu.

...z tym, że dalej również jest pole z obiecanymi, choć spóźnionymi burakami. Mimo wszystko jadę!

Danie dnia: bicykl w buraczkach.

Dojechawszy do szosy skręcam w prawo i zjeżdżam w dół do Prakwic. Pierwszym, co mijam jeszcze przed zabudowaniami we wsi jest fundament na poboczu po lewej stronie. Tu znajdowała się poczta konna, a następnie oberża, której właścicielem był niejaki Haider. W czasie II Wojny Światowej mieszkali w nim jeńcy sowieccy, którzy pracowali w majątku von Dohnów [dalej po prawej], w zamian za pracowników będących w wojsku niemieckim. Podobno Rosjanie ci zostali rozstrzelani przez wojska radzieckie. Może to być prawdopodobne, ponieważ NKWD uznawała, że ci żołnierze radzieccy, którzy dostali się do niemieckiej niewoli byli zdrajcami. Zabici jeńcy oraz właściciel oberży Haider i jego syn tak długo tam leżeli, że ich ciała zaczęły się rozkładać. Nie miał kto ich pochować, ponieważ wszyscy mieszkańcy Prakwic uciekli. Podpalono więc budynek razem z ciałami i do dzisiaj przetrwał jedynie fundament i powyższa opowieść. Zatrzymuję się dopiero przy ciekawym budynku dawnej kuźni.

Prakwice. Dawna kuźnia i dawna szkoła w głębi.

Chciałem obejrzeć ruiny dworku Dohnów. Niestety na posesję nie ma dostępu i nawet nie ma kogo spytać. Nie wiem nawet, czy jest jeszcze co oglądać. Ruszam więc z powrotem do lasu. Kolejną ciekawostką okolic Prakwic, którą zamierzam odnaleźć jest miejsce po leśniczówce Königssee. W tym celu zjeżdżam z wygodnego asfaltu w drogę rozjeżdżoną ciężkim sprzętem do zrywki drewna. Długo nie da się jechać. Zostawiam rower za stertą drewna i pieszo ruszam na pobieżną eksplorację terenu. Po chwili są pierwsze sygnały, że obrałem dobry kierunek.

Gdy na drodze znajdziesz cegłę, wiedz że coś się dzieje.

Po chwili po obu stronach leśnej drogi pojawiają się stare zdziczałe jabłonie. To znak, że trafiłem.

Okolice leśniczówki Königssee.

Tuż obok odnajduję fundamenty i cegły ze zburzonych ścian.

Tu była leśniczówka Königssee.

Tu była leśniczówka Königssee.

Wracam do roweru i ruszam dalej. Jadąc asfaltem docieram do mostku nad Dzierzgoniem. Przed mostkiem kierunkowskaz w prawo do Kamienia Wilhelma. No być tutaj i nie odnaleźć chociaż jednego z tych głazów byłoby niedorzeczne. Jadę więc kilometr w stronę Starego Miasta, by zobaczyć kamień.

Kamień księcia i króla Wilhelma II.

Wilhelm lubił postrzelać. Dwa i pół roku temu napisałem, że zaspokajał swoje chore żądze, dziesiątkując przez wiele lat populację jeleni, bażantów i innych zwierząt, w które zasobne były tutejsze lasy. To fakty, choć nie powinny być w zasadzie publikowane w oderwaniu od biografii Wilhelma. Dzieciństwo i młodość księcia, a w szczególności jego kalectwo musiało wywrzeć wpływ na jego psychikę i całe życie. Na skutek komplikacji porodowych Wilhelm urodził się ze zwichniętym lewym stawem łokciowym i uszkodzonymi nerwami. Niewątpliwie negatywny wpływ na jego psychikę jako jeszcze dziecka miały nieudolne, sadystyczne wręcz nierzadko próby wyleczenia tego, co nieuleczalne, a także paniczne wręcz zabiegi służące zamaskowaniu kalectwa. Odrzucenie przez własną matkę i drwiny ze strony całego otoczenia z pewnością wpędzały go w jeszcze większą depresję. Niejednokrotnie słyszał: „Gdyby nie ta ręka, byłby mądrym dzieckiem”, czy „Nadaje się na ślusarza, a nie na władcę”.

Mimo, że dorosły Wilhelm II podobno był świetnym strzelcem, kamienie ustawiane przy każdej okazji „położenia kapitalnego rogacza” były niewątpliwie elementem zakrojonej na szeroką skalę propagandy, mającej kreować wizerunek przyszłego, czy później, panującego króla. Z podobną kreacją wizerunku przyszłego władcy spotykamy się na zdjęciach, na których kaleka ręka Wilhelma jest skrzętnie ukrywana, a on sam nierzadko pozuje na koniu. Wilhelm przez, będącą następstwem paraliżu ręki, wadę postawy nie tylko nie jeździł konno, ale w ogóle nie był w stanie utrzymać się w siodle. Z jednej więc strony drwiono z niego, z drugiej zaś na każdym kroku ludzie z jego otoczenia, jak i on sam musiał dowodzić, że nadaje się na władcę, silnego władcę.

Jeszcze kawałek szosą i skręcam w prawo w ledwo widoczną drogę leśną. Po dłuższej chwili odnajduję kamień zwany przez okolicznych drewnianym. Chciałem go odnaleźć ponieważ jest to pierwszy kamień ustawiony dla Wilhelma. Wtedy Wilhelm jeszcze był księciem o czym świadczy tytuł SKH [Seine Kögliche Hochheit] w odróżnieniu od stosowanego dla koronowanych głów SM [Seine Majestät]. Napis głosi „Jego Królewska Wysokość Książę Wilhelm von Preussen położył tutaj 15 Maja 1887 roku kapitalnego rogacza.” Jako ciekawostkę dodam, że koło Protajn leży drugi kamień postawiony dla Wilhelma, a daty na nich wyryte dzieli jeden zaledwie dzień. Taki był wydajny.

Przy Drewnianym Kamieniu.

Kamień księcia Wilhelma II. Tzw. Drewniany Kamień.

W przerwie w poszukiwaniach Drewnianego Kamienia fotografuję grzybka. Moja znajomość grzybów ogranicza się do „ma blaszki - zły, ma dziurki - dobry”. Uprzedzając ewentualne komentarze dodam, że wiem jak wygląda szatan i goryczak i ich unikam.

Grzybek.

Dalej jadę w kierunku Kielm. Na drodze tam prowadzącej jest bród. Zatrzymuję się. Przejście nawet poboczem nie wchodzi w grę. Obejść polem też się nie da. Wszędzie woda. Chwilę się zastanawiam. I ruszam. Nie napotykam na żadne przeszkody pod wodą, a tego najbardziej się obawiałem. Niestety woda jest na tyle głęboka, że rower zanurza się powyżej osi kół. Nie mogąc przestać pedałować muszę kilkakrotnie zanurzyć buty. Po przejechaniu fotografuję to miejsce na pamiątkę. To pierwszy bród, jaki mijam podczas swoich wycieczek.

Kielmy. Bród. Wody w bród.

Przez Kielmy przejeżdżam szybko. Suszę buty. Rozpędzam się i wśród pięknych krajobrazów...

Okolice Starego Miasta.

...docieram do Starego Miasta. W Starym Mieście szukam sklepu, bo bidon mi już wysechł. Zamiast sklepu odnajduje cmentarz na rozdrożu.

Stare Miasto. Cmentarz.

Stare Miasto. Cmentarz.

Stare Miasto. Cmentarz.

Zaopatruję się w wodę i ruszam w zasadzie w drogę na pociąg. Przy wyjeździe ze Starego Miasta zauważam kątem oka głaz z napisami. Zatrzymuję się i z zaskoczeniem stwierdzam, że to kolejny kamień Wilhelma.

Mój rumak i w głębi kamień Wilhelma.

Kamień Wilhelma.

Kawałek dalej skręcam na zachód do Monasterzyska Wielkiego. W tej niewielkiej, wbrew nazwie i tablicy, wsi oglądam kaplicę położoną na cmentarzu na wzgórzu. Najpewniej są w niej pochowani właściciele niezachowanego dworu.

Monasterzysko Wielkie. Kaplica.

Wyjeżdżając właściwie ze wsi, napotykam samotny komin w polu kukurydzy. Prawdopodobnie stanowił od część cegieleni.

Monasterzysko Wielkie. Komin w kukurydzy.

Okrężną, po zasięgnięciu języka u tubylcy, drogą docieram do Cieszymowa mogącego pochwalić się dworem, dwoma parkami oraz ciekawym ośmiobocznym kościółkiem o konstrukcji szachulcowej.

Cieszymowo. Dwór.

Cieszymowo. Kościół.

Myślałem by jechać drogą przez Stążki, ale nie tym razem. Spoglądam tylko na tę drogę i ukryty w kępie drzew cmentarz ewangelicki.

Droga na Stążki. Po prawej cmentarz.

W ciepłym świetle niskiego już słońca, jadę do Mikołajek Pomorskich.

Przed Mikołajkami.

W Mikołajkach Pomorskich najpierw sprawdzam, czy internety nie myliły się odnośnie godziny odjazdu pociągu do Gdańska, a następnie robię krótką rundkę po wsi.

Mikołajki Pomorskie. Kościół...

Mikołajki Pomorskie. Kościół...

Pobyt kończę kolacją na peronie i szybkim, naprawdę szybkim [1h] przejazdem do Gdańska.

Polecam relację z wycieczki licznej grupy tczewsko-elbląskiej w poszukiwaniu kamieni Wilhelma:

KAMIENIE WILHELMA

...oraz relację Marka, który tu i ówdzie przeciął pewnie moje ślady:

PUDŁOWIEC, STĄŻKI, KOŚLINKA

Do wkrótce.

WARMIŃSKI SALON ŁAZIENEK [Orneta - Lidzbark - Orneta]

Sobota, 29 sierpnia 2015 | Komentarze: 10

Byłem na Żuławach, byłem na Wysoczyźnie Elbląskiej, byłem w Pogezanii, byłem na Mazurach i na Suwalszczyźnie i wcale się nie chwalę. Jeśli spojrzeć na mapę to pozostała w całym tym moim bywaniu jedna biała plama - Warmia. Wprawdzie zahaczyłem o nią podczas wędrówki „Pierwsza wizyta u Dohnów”, ale to było zaledwie muśnięcie. Nadszedł czas, by nadrobić tę zaległość. Ruszamy na Warmię. A tytuł tej wędrówki, jeszcze w czasie jej trwania, podsunął mi Ryszard w reakcji na niecodzienny widok na trasie.

Migawka z wędrówki.

Spotykamy się o czwartej z minutami rano [dobra, nie oszukujmy się, to była noc] i zapakowawszy rowery na bagażnik ruszamy na wschód. Droga mija nam szybko i przyjemnie przy dźwiękach płynących z legendarnej płyty „The Frieds Of Mr. Cairo” Vangelisa Papatanasiou i Jona Andersona. Tuż przed szóstą parkujemy w Ornecie przy wzniesionym w 1375 roku ratuszu.

Przy Ratuszu.

W chłodzie poranka robimy krótki objazd miasta. Oglądamy:.

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela.

Cerkiew greckokatolicką pw. błogosławionego Emiliana Kowcza.

Dawną synagogę z 1890 roku.

Dworzec.

Wracamy do głównej drogi na Lidzbark Warmiński i po przejechaniu pod wiaduktem skręcamy w lewo na Krosno. Po niecałym kilometrze na kilka godzin opuszczamy asfalt, wjeżdżając na starotorze relacji Orneta - Lidzbark, którym biegnie ścieżka rowerowa wybudowana w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury 2007 - 2013 i przy współfinansowaniu przez Unię Europejską.

Pierwsze metry na ścieżce.

Jedziemy w kierunku pierwszej na trasie stacji - Opin [Open]. Według mapy z 1932 roku stacja znajdowała się po prawej stronie toru, tuż za wiaduktem. Jedynym dziś po niej śladem, jaki odnajdujemy, jest płaskie, równe rozszerzenie na poziomie torowiska. Tu znajdowała się bocznica konieczna do mijania się pociągów na tej jednotorowej linii oraz budynek stacyjny. Dojeżdżamy do wiaduktu, który jest w ciągłej, choć nie intensywnej eksploatacji. Górą biegnie droga polna.

Pierwsze metry na ścieżce.

Zjeżdżamy z toru, by odwiedzić wieś Opin, a w nim:

Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego.

Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego.

Wracamy na starotorze i kontynuujemy naszą wędrówkę w kierunku następnego wiaduktu o tej samej konstrukcji, ale nieco odmiennej historii. Ruch po wiadukcie nie odbywa się od dobrych kilkudziesięciu lat. Nie liczę oczywiście dzikich zwierząt, w tym tych z gatunku Turystus Ciekawskus. Wiadukt pozbawiony jest balustrad, za to gęsto porośnięty drzewami.

Wiadukt.

Wiadukt.

Nieco dalej nieoczekiwanie trafiamy na... stację kolejową. Jest wiata, stoliki, ławki i kibelek. Wszystko fajnie, tylko po co było nadawać nazwę Opin miejscu oddalonemu o ponad 3,5 kilometra od dawnej stacji. Faktycznie w tym miejscu nie było żadnej stacji.

Stacja Nigdzie.

Stacja Nigdzie.

Na wspomnianej wyżej mapie znalazłem nieopodal toru miejsce oznaczone KD Schanze. KD oznacza Kulturgeschichtliche Denkmal, co można tłumaczyć jako pomnik historii. Schanze to szaniec, okop. Nie wiem, czego można się po takim oznaczeniu i co za tym idzie po tym miejscu spodziewać i przede wszystkim, co zachowało się w tym miejscu do dziś. Namawiam jednak kolegów na wypad w las. Mapa, mimo iż chwilami prowadzi nas ledwo rozpoznawalnymi, od lat nieużywanymi drogami, robi to bezbłędnie i po kilkunastu minutach jesteśmy na miejscu. Miejsce oznaczone KD Schanze okazuje się być miejscem jakiejś bitwy. Trudno znaleźć jakieś konkretne informacje na ten temat. Niewykluczone, że chodzi o mającą tu prawdopodobnie miejsce potyczkę Rosjan i Francuzów z lutego 1807 roku. Dziś można odnaleźć wyraźne długie okopy ciągnące się łukiem przez śródleśną polankę i znikające w gęstym lesie.

W drodze do KD Schanze.

KD Schanze.

Po drodze do następnej na trasie stacji mijamy jeszcze dwa wiadukty. Jeden z nich oglądamy dość dokładnie.

Wiadukt.

Wiadukt.

Zbliżamy się do wsi Wolnica. Strzałka na szlaku sugeruje, że można zeń zjechać do odległej o 0,82 kilometra wsi. Cóż za precyzja. Oczywiście zjeżdżamy. Po drodze zaskakuje nas widok kilku wanien na pastwisku. Wyprzedaż jakaś, czy co? Widziałem już nie raz, że wanna jest świetnym korytem dla bydła, ale taka ilość, pierwszy raz.

Warmiński Salon Łazienek.

We wsi nie ma sklepu, ale jest do obejrzenia kaplica pw. św. Michała Archanioła oraz dobrze zachowany budynek dawnej stacji kolejowej.

Wolnica. Kaplica pw. św. Michała Archanioła.

Wolnica [Freimarkt]. Budynek stacji kolejowej.

Jedziemy do Łaniewa szlakiem biegnącym to po starotorzu, to gdzieś bokami. W Łaniewie jest sklep i jest otwarty. Zatrzymujemy się...

...na Skwerku Wiejskim...

...po czym obejrzawszy dawny budynek stacji kolejowej...

Łaniewo [Launau]. Stacja kolejowa.

...kończymy przygodę z kolejową ścieżką rowerową przejazdem wzdłuż doliny Łyny - najdłuższej rzeki Warmii i Mazur. Mijamy Długołękę i zbliżamy się do Lidzbarka Warmińskiego.

Lidzbark Warmiński. Koniec ścieżki, bo, jak wiadomo, każda ścieżka ma dwa końce.

W Lidzbarku Warmińskim oglądamy:

Oranżerię Krasickiego.

Kościół pw. św. Piotra i Pawła.

Cerkiew prawosławną pw. św. Piotra i Pawła.

Mury miejskie.

Zamek.

Cmentarz wojenny.

Dworzec i wieżę ciśnień.

Powrót do Ornety [wbrew planom dość szybki] realizujemy krajową 513-tką. Zatrzymujemy się tylko w Ignalinie.

Ignalin. Kościół pw. św. Jana Ewangelisty.

Za osadą Bludyny skręcamy z 513-tki w prawo, by najpierw gruntową drogą, potem asfaltem przez osiedle domków jednorodzinnych oraz mostek na Drwęcy Warmińskiej dotrzeć do Krosna. W samą porę. Światło jeszcze jest i jest piękne.

Krosno. Sanktuarium Matki Boskiej.

Krosno. Sanktuarium Matki Boskiej.

Niechętnie opuszczamy Krosno. Żegna nas patron wędrowców.

Krosno. Sanktuarium Matki Boskiej.

W drodze do Ornety mijamy drugi koniec szlaku kolejowego i w ten sposób zamykamy pętlę naszej dzisiejszej wędrówki. Podjeżdżamy pod Ratusz, pakujemy się do auta i przy wtórze Alana Parsonsa ze znakomitej płyty „The Turn of a Friendly Card” wracamy do domu. To zupełny przypadek, na który zwróciłem uwagę dopiero pisząc niniejszą relację, że w obie strony słuchamy muzyki z płyt posiadających w tytule przyjaźń. Może to znak, że zaprzyjaźnimy się z Warmią, co polecam każdemu.

...WIĘCEJ SŁÓW I OBRAZÓW ZNAJDZIESZ TRADYCYJNIE NA KOLE.

ZAPRASZAM.

Do wkrótce.

Do Heinricha [Mazury - Dzień 2]

Niedziela, 9 sierpnia 2015 | Komentarze: 0

Kolejny dzień na Mazurach wita nas chmurami i deszczem. Koło południa deszcz ustaje, przez chmury powoli przebija słońce. Jest znacznie chłodniej. Niezwłocznie dosiadamy rumaków. Cel: Pozezdrze.

W drodze do Pozezdrza pogoda niespecjalna. Słońce wprawdzie walczy z chmurami, ale chwilami wygląda tak, jakby miało lunąć. Jedziemy przez wieś Wyłudy. Jej nazwa wywodzi się od braci Marcina i Andrzeja Wyłudzkich, którym w 1544 roku starosta węgorzewski sprzedał ziemię i zlecił założenie wsi. W 1854 roku otwarto tu szkołę, której budynek istnieje do dziś i służy jako świetlica. W latach 1915-1922 była tu też gospoda. W roku 1905 przeprowadzono przez wieś linię kolejową z Węgorzewa przez Pozezdrze, Kruklanki do Giżycka. Pozostałości tej linii można odnaleźć do dziś. Jest też cmentarz ewangelicki, ale postanawiam zajechać do niego w drodze powrotnej. Jest to bowiem jeden z bardzo nielicznych przypadków, kiedy wracać będziemy tą samą drogą.

Pozezdrze w zasadzie mijamy, by od razu wjechać w las i starotorzem wspomnianej linii kolejowej...

Pozezdrze. Na starotorzu.

...dojechać do ukrytej w lesie kwatery polowej Heinricha Himmlera.

Pozezdrze. Bunkier Himmlera.

Oczywiście penetrujemy bunkier. Z braku latarki oglądamy wnętrze na ekranie aparatu. Następnie obchodzimy go dookoła.

Pozezdrze. Bunkier Himmlera.

Pozezdrze. Bunkier Himmlera.

Pozezdrze. Bunkier Himmlera.

Pozezdrze. Bunkier Himmlera.

Pierwotna funkcja tego obiektu, to oczywiście ochrona przed bombami, jednak przed deszczem chroni równie dobrze.

Pozezdrze. Przeczekujemy deszcz w bunkrze Himmlera.

Dopiero po obejściu bunkra odnajdujemy umieszczoną za nim tablicę informacyjną, która poza wiadomościami o Heinrichu i jego kwaterze dostarcza niewątpliwie ważnej, acz spóźnionej informacji, że do bunkra nie wolno wchodzić. Ruszamy z powrotem do wsi, gdzie zamierzam obejrzeć kościół pw. św. Stanisława Kostki.

Pozezdrze. Kościół pw. św. Stanisława Kostki.

Pozezdrze. Całą drogę siedzę, to teraz pobiegam.

Pozezdrze. Cała rodzinka.

Pozezdrze. Data budowy kościoła.

W drodze powrotnej, jeszcze zanim opuściliśmy Pozezdrze, słyszę za sobą: Tato, buła! [plac zabaw - tłum. autora] No to postój.

Pozezdrze. Na placu zabaw.

Pozezdrze. Na placu zabaw.

Po kilkunastu minutach jesteśmy w drodze do Kruklanek. Zatrzymują mnie jeszcze dwa obrazki:

Pozezdrze. Wiadukt linii kolejowej do Kruklanek.

Pozezdrze. Widok na jezioro Pozezdrze.

W Wyłudach, gdzie obiecywałem sobie zobaczyć w drodze powrotnej cmentarz ewangelicki chłopaki wydają się być nie do zatrzymania. Zatrzymują się oczywiście, ale dopiero przy zajeździe nad Sapiną w Kruklankach.

CDN...

Wyścig ze słońcem [Mazury - Dzień 2]

Niedziela, 9 sierpnia 2015 | Komentarze: 0

Późnym popołudniem postanawiam podjechać jeszcze raz do mostu w Grądach Kruklaneckich po inne światło i inny punkt widzenia. Już w drodze zmieniam plan. Ruszam w kierunku wsi Wyłudy, o której parę słów pisałem w poprzedniej relacji, a w której chcę zobaczyć, po pierwsze, cmentarz ewangelicki, po drugie, ślady linii kolejowej.

Słońce coraz niżej. Zapowiada się ładny zachód. Cisnę, żeby zdążyć i do mostu przez zachodem. W Wyłudach skręcam w prawo i polną drogą po jakimś kilometrze dojeżdżam do cmentarza.

Wyłudy. Cmentarz.

Na cmentarzu pochowanych jest 13 żołnierzy niemieckich poległych podczas I Wojny Światowej.

Wyłudy. Cmentarz.

Stare cmentarze z zasady są tajemnicze, ale niskie ciepłe światło jeszcze dodaje mu tajemniczości i uroku.

Wyłudy. Cmentarz.

Wyłudy. Cmentarz.

Wyłudy. Cmentarz.

Wyłudy. Cmentarz.

W głębi cmentarza odnajduję najstarsze chyba nagrobki. Na jednym z nich data - 1824.

Wyłudy. Cmentarz.

Wyłudy. Cmentarz.

Słońce już nisko. Ruszam niezwłocznie do Kruklanek. Po drodze oglądam jeszcze tylko wspomniane ślady linii kolejowej relacji Węgorzewo - Kruklanki - Giżycko.

Wyłudy. Nasyp kolejowy.

Chciałem do Kruklanek jechać nasypem, lub chociaż u jego podstawy, ale nie ma drogi. Pod wiaduktem wracam na szosę.

Wyłudy. Wiadukt.

Szosą wracam do Kruklanek, gdzie odnajduję budynek dawnej stacji kolejowej.

Kruklanki. Dworzec.

Kruklanki. Pozostałości peronów.

Słońce już bardzo nisko. Cisnę ulicą Leśną [faktycznie drogą polną], przecinam ulicę Polną i łukiem starotorza zbliżam się do Grądów Kruklaneckich. Po drodze mijam wiadukt.

Kruklanki. Wiadukt.

Ostatni odcinek przemierzam nasypem z ładnym widokiem na Jezioro Patelnia [Mała Kruklanka].

Kruklanki. Widok na jezioro Patelnia [Mała Kruklanka] z nasypu kolejowego.

Kruklanki. Ruiny mostu nad Sapiną.

Próbuję dobrać się jakoś do mostu z aparatem, chcąc objąć zdjęciem oba jego końce: zachowane, zachodnie przęsło i wschodni przyczółek. Problem stanowi bujna roślinność porastająca brzegi rzeczki oraz sam nasyp.

Kruklanki. Ruiny mostu nad Sapiną.

Kruklanki. Ruiny mostu nad Sapiną.

Kilkanaście minut później jestem w naszej bazie i szykujemy się do kolacji.

CDN...