PRETEKST I: Żuławka - cmentarz ariański

Niedziela, 6 grudnia 2015 | Komentarze: 7

Wpisy w kategorii „Preteksty” z założenia dotyczą krótkich [kilkugodzinnych] przejażdżek po okolicy mojego miejsca zamieszkania. Za każdym razem wyznaczam jakiś jeden cel przejażdżki. Są to takie strzały w cele znajdujące się w promieniu 20-30 kilometrów od Gdańska.

Wstęp do cyklu oraz linki do poszczególnych relacji dostępne TUTAJ.

Może na początek: Kim byli, spoczywający w okolicy Żuławki, arianie? Właściwie bracia polscy, nazywani czasem również arianami, socynianami, bądź antytrynitarzami [to ostatnie z uwagi na odrzucenie dogmatu Trójcy Świętej] stanowili wyodrębniony w latach 1562–1565 na terenie Polski najbardziej radykalny odłam Kościoła Ewangelicko-Reformowanego.

Nie będę się rozpisywał o samych braciach polskich, wspomnę tylko o ich obyczajach pogrzebowych, jako, że jadę na cmentarz, który jest opisany jako ariański.

Bracia polscy początkowo chowani byli na odrębnych cmentarzach, często założonych przy domach modlitwy [zborach]. W późniejszym okresie również na cmentarzach ewangelickich [ogólno-ewangelickich] oraz katolickich. Każdemu zmarłemu wkładano do ręki tabliczkę z cytatem z 2. listu św. Pawła do Tymoteusza: Scio cui credidi (wiem, komu uwierzyłem). Obok ciała w zakorkowanej butelce umieszczono opis żywota zmarłego.

Migawka z wędrówki.

Nie nastawiam budzika. Postanawiam, że gdy otworzę oczy, wsiądę na rower, co następuje około dziewiątej. Do Żuławki postanawiam dotrzeć minimalizując kontakt z ruchem samochodowym [na to, w przeciwieństwie do silnego i porywistego wmordewindu mam pewien wpływ]. W tym celu jadę przez osiedla/dzielnice: Ujeścisko, Zakoniczyn, Łostowice, Cztery Pory Roku i między Borkowem, a Jankowem przekraczam Obwodnicę. Z okolic osiedla Cztery Pory Roku rzucam okiem na panoramę Ujeściska.

Ujeścisko. Po lewej dwie wieże kościoła św. Ojca Pio.
Po prawej zalesiona Kozacza Góra i dalej zabudowana Góra Ujeścisko z masztem telekomunikacyjnym na szczycie.

Błotnistą granicę między Gdańskiem, a Gminą Pruszcz pokonuję drewnianym pomostem.

Kładka na granicy gmin.

Za mostem na Obwodnicy wjeżdżam do Jankowa. Jestem na chwilę w gminie Kolbudy.

Jankowo.

Info dla rowerzystów: Wystarczy nie przyspieszać!

Przez Jankowo jadę do Straszyna, w którym zatrzymuję się na chwilę przy młynie z 1903 roku.

Straszyn. Młyn.

Następnie wzdłuż Raduni docieram do jednej z siedmiu elektrowni zlokalizowanych na tej rzece.

Prędzieszyn. Elektrownia wodna.

Wnikliwsze oględziny elektrowni zostawiam sobie na inną wycieczkę, dziś natomiast przejeżdżam kładką nad Radunią i kieruję się w stronę miejscowości Goszyn.

Prędzieszyn. Kładka na Raduni.

Prędzieszyn. Widok na elektrownię Straszyn znad kanału służącego do awaryjnego zrzutu wody.

Chwilę później przecinam znany mi już skądinąd [1, 2, 3] tor relacji Pruszcz Gdański - Stara Piła nieopodal dawnej stacji Goszyn.

Goszyn. Tor do Starej Piły.

W Goszynie zamierzam tylko przeciąć główną drogę i kierować się na południe w stronę Rekcina. Niestety droga na południe jest zamknięta terenem jakiejś firmy. W związku z tym skręcam w stronę Bielkówka i dopiero minąwszy Browar Amber, skręcam na południe. Tym sposobem przez Lisewiec, zamiast przez Rekcin i Żuławę dojeżdżam do cmentarza w Żuławce.

Żuławka. Cmentarz.

Widok cmentarza o tyle mnie zaskakuje, że spodziewałem się zapomnianej, zaszytej gdzieś w gąszczu roślin, zanikającej nekropolii. Tym czasem cmentarz w Żuławce jest zadbany, uporządkowany i na każdym nagrobku [imiennym, czy bezimiennym] pali się świeczka.

Żuławka. Cmentarz.

Żuławka. Cmentarz.

Żuławka. Cmentarz.

Żuławka. Cmentarz.

Żuławka. Cmentarz.

Żuławka. Cmentarz.

Żuławka. Cmentarz.

Opuszczam to miejsce i rozpoczynam nawrót w stronę Gdańska. Jadę przez Żuławkę do Żuławy. Tu oglądam urokliwy XVII-wieczny kościółek przy rozdrożu.

Żuława. Kościół p.w. Krzyża Świętego.

Podjeżdżam jeszcze drogą wzdłuż dawnego parku do dworku, który wspominany był już w dokumentach z drugiej połowy XVII wieku, jednak w XIX wieku popadł w ruinę. Jednymi z właścicieli dworu oraz wsi byli Trębeccy - gorliwi obrońcy katolicyzmu oraz fundatorzy i odnowiciele kościołów i kaplic na tych ziemiach. We wspomnianym wyżej kościele znajduje się płyta nagrobna Michała Trębeckiego, zmarłego w 1823 roku.

Oczywiście „teren prywatny, zakaz wstępu, złe psy, jadowici właściciele”. Prawdę powiedziawszy, właścicieli nie poznałem, psów na szczęście też.

Żuława. Wjazd na teren dworku.

Korzystając z osłony parku zdejmuję dworek pamiątkowo.

Żuława. Dworek.

Z Żuławy wyjeżdżam na znaną mi dobrze drogę krajową nr 222 [tzw. starogardzką], by półtora kilometra dalej zjechać z niej do Rekcina. Dopiero co opuściłem Żuławę i już mam widok na Żuławy!

Rekcin. Widok na Krainę Wiartaków
[niektórzy pewnie znielubiliby mnie za takie określenie w kontekście TYCH wiatraków].

W kierunku Rekcina spoglądałem niejednokrotnie jadąc 222-ką na działkę. Zawsze zastanawiałem się, co kryje tajemnicza kępa drzew. Otóż nic nie kryje. Był tam kiedyś dwór, ale do dziś przetrwał jedynie fragment parku przydworskiego zamieniony w plac zabaw i wybieg dla psów. W miejscu dawnych zabudowań dworskich stoi współczesny dom jednorodzinny.

Kolejnym miejscem na które spoglądam często z okna samochodu jest Arciszewo. Tu sprawy mają się zgoła inaczej. Właścicielami tutejszego majątku była pochodząca z ziemi wyszogrodzkiej szlachecka rodzina Arciszewskich, której część w nieznanym bliżej czasie i okolicznościach przeniosła się tu z tamtejszego Arciszewa. Większość członków rodu Arciszewskich była zaangażowana w ruch wyznaniowy braci polskich. Jednak ostatnim przedwojennym właścicielem majątku był mennonita - Klaus Jakub Goertz.

Tym ciekawym zbiegiem okoliczności moje wędrowanie prowadzi mnie z Żuławy na Żuławy i od arian do mennonitów.

Arciszewo. Pomnik generała artylerii wojsk holenderskich i polskich oraz poety i pisarza - Krzysztofa Arciszewskiego, mieszkającego tu przez ostatnie sześć lat życia, do 1656 roku.

Arciszewo. Dwór zbudowany na fundamentach poprzedniego, zniszczonego w czasie II Wojny Światowej.

Arciszewo. Połamana płyta nagrobna w parku przydworskim. W głębi droga 222.

Dalej to już tylko powrót do domu, zamykający tę 40-kilometrową pętlę.

Do wkrótce.